Horen, zien, zwijgen

Had het Duitse volk als geheel schuld aan het fascisme, of waren dat alleen de nazi’s? Het is een eeuwige vraag, die ook nu weer terugkomt. Is alleen Hamas schuldig aan de moordpartij van zeven oktober op de Israeli’s? Of hebben de Gazanen ook collectief schuld, omdat ze Hamas al die tijd hun gang hebben laten gaan? Is de hele Israëlische bevolking schuldig aan de daaropvolgende slachting onder de bevolking van Gaza? Of is dat alleen de Netanyahu-regeringskliek (lees: het extreme en orthodoxe jodendom)?  

Als individu word je sterk gestuurd door je omgeving: je ouders, de school, de familie het dorp waar je woont; van alle kanten word je in een harnas geduwd om als ‘acceptabel’ lid deel te nemen aan de samenleving. Dat geeft over het algemeen een comfortabel gevoel: je hoort erbij.

Daarom negeer je zaken die niet stroken met je eigen overtuigingen. Dat kan klein zijn (een oom die anti-semitische opmerkingen maakt spreek je hier niet op aan, want je wil de lieve vrede bewaren). Totdat dat niet meer kan en je gedwongen wordt om mee te doen aan iets waar je niet achter staat (je werkt mee aan de aanleg van de Hamas-tunnels onder de ziekenhuizen in de Gaza-strook, ook al weet je dat die tot geweld en doodslag zullen leiden). Horen, zien en zwijgen is dan je motto geworden.

Dat zwijgen in de buitenwereld is meestal wel te doen, al moet je soms je tong afbijten. Maar het zwijgen in jezelf is niet mogelijk. Je geweten roept met luide stem dat je iets doet waarvan je vindt dat je het niet zou moeten doen. Zo voer je intern een strijd die eigenlijk met je omgeving moet worden gevoerd. Hoe voelt een Israëlische soldaat zich die individueel vindt dat het geweld op de Gaza-strook moet stoppen, maar de opdracht krijgt nog meer bommen te gooien? Het collectief neemt hem helemaal over, zijn individuele persoonlijkheid versnippert.

De oplossing om deze innerlijke versnipperdheid in goede banen te leiden varieert van persoon tot persoon. Sommigen schudden het van zich af door intensief te sporten. Anderen grijpen naar drugs en pillen om de pijn niet te voelen. En weer anderen gaan in therapie en praten het van zich af. Maar het is hoe dan ook een beschadigende ervaring, die je de rest van je leven meedraagt.

In de analytische therapie die ik verzorg, onderzoeken we welke spanningen je voelt omdat de samenleving iets anders van je verwacht dan je zelf wilt. Geïnteresseerd? Mail me op paul@lensink.org