Ruiken is oordelen

Ik bestel een broodje gyros in Hoog Catharijne, Utrecht. De vega-variant. Ik neem een hap en de geur brengt mij veertig jaar terug naar het Griekse eiland Kefalonia. Waar ik hetzelfde broodje -maar dan met schapevlees - at. De geur!

Gelukzalig eet ik mijn gyros op en de herinnering aan die vakantie spoelt als de kalme golfslag van de Middellandse zee door mijn hoofd.

Ook angsten komen op die manier terug. Een benzinelucht roept de herinnering op aan een brand. Soms hebben we niet eens in de gaten dat de geur verbonden is aan angstige gebeurtenissen. We voelen alleen de angst. En oordelen: het is hier niet pluis. De kalme golfslag van de Middellandse Zee in ons hoofd verandert in de woelige baren van de Noordzee tijdens een stormachtige herfstdag.

Ruiken is: oordelen.

Mijn neus weet: een geur is lekker of vies. ‘Youza! Ik ruik jasmijn’; of: ‘Jasses! De vis is bedorven’. Lekker heeft vele vormen: alle fijne geuren die we kennen. Net zoals ook vies vele vormen heeft. De kern is: we vormen een mening met onze neus. Niet alleen letterlijk, maar ook figuurlijk: ‘Dit zaakje stinkt’; ‘Hier zit een geurtje aan’. Ik voel aan dat er iets niet klopt: mijn intuïtie fluistert mij dat in.

Lekker en vies zijn andere woorden voor: goed en slecht. En daarmee vel ik een moreel oordeel: de vis is niet alleen bedorven, hij is ook slecht! Weg ermee! De zwerver die stinkt, zal ook wel niet deugen. Met een grote boog eromheen!

Wie herkent dit niet? We oordelen op basis van geur; dat is impulsief, maar niet per se onjuist. Het is een snelle manier om een oordeel over iets of iemand te vellen en onze waarschuwingssystemen te activeren. Ik ruik in de trein een onaangename geur en angst schiet omhoog. Ik ben op mijn hoede.

Maar waarom eigenlijk?

Heb jij wel eens last van geuren die nare gevoelens oproepen? In de analytische therapie die ik verzorg, onderzoeken we aan welke herinneringen ze zijn verbonden. En hoe je er mee leert omgaan. Geïnteresseerd? Mail me op paul@lensink.org