Psychose heb ik altijd een van de mysterieuzere aandoeningen van de ziel gevonden. Je hoort of ziet dingen die anderen niet waarnemen. Je praat onsamenhangend, beweegt ‘gedesorganiseerd’ en je trekt je steeds meer terug in jezelf. En soms denk je dat je wordt achtervolgd
Vijftien procent van de bevolking heeft wel eens te maken met een psychotisch verschijnsel zonder dat dat gelijk een ziekte is. En dat herken ik: af en toe hoor ik, als het stil is in huis, wel eens een kreet of een stem. Ik wijt dat liefdevol aan het huisspook. Maar ik heb niet de neiging direct anti-psychotica te gaan slikken.
Psychotische verschijnselen horen bij het leven en worden pas problematisch als ze gezond functioneren in de weg staan. ‘Op minstens vier vlakken is het als mens zoeken: genderidentiteit, liefde en seksualiteit, autoriteit en aansturing, en leven in het licht van de dood’, schrijven Jim van Os en Stijn Vanheule in het boekje Psychose begrijpen in 33 vragen. Met vaste patronen en verhalen krijgen we controle over deze vlakken. Als die patronen en verhalen niet meer de controle bieden die we nodig hebben, ontstaan psychotische verschijnselen. ‘Dan haperen de verhalen waar we hardnekkig in geloofden. We verliezen houvast en beginnen te wankelen.’
Psychotische verschijnselen zijn lang niet altijd ‘aangeboren’, zo maken de auteurs duidelijk, maar kunnen een oorzaak hebben in de spanningen van het dagelijks bestaan.
‘Als we piekeren of panikeren, is onze gedachtenwereld niet leeg. Integendeel, op zo’n moment gaan we mentaal ten volle op in bepaalde bezorgdheden: kan ik mezelf zijn bij vrienden of moet ik de schijn ophouden om erbij te horen?’ Dergelijk gepieker zorgt voor onrust en conflict. ‘Bij psychoses is dat net zo. Psychotische ervaringen geven ook uitdrukking aan diepe bezorgdheden. Het verschil met doorsnee mentale klachten is dat het verhaal in je hoofd niet hapert, maar uiteenspat om vervolgens als een puinwolk terug te keren. Je raakt jezelf kwijt en je voelt je bedreigd. Boodschappen van buitenaf geven je het gevoel dat je gegrepen zit in het verhaal van een ander: de politie heeft het op jou gemunt, of God, of Google.’
Psychotische verschijnselen zijn de extremere uiting van de worsteling met het leven die ieder mens heeft. Dus helemaal niet zo mysterieus. Maar soms wel pijnlijk en overweldigend.
Worstel jij ook met de vraag hoe eerlijk je kunt zijn tegen vrienden en geliefden over jouw beleving van de wereld? In de analytische therapie die ik verzorg onderzoeken we wat de oorzaak is van je worsteling. Geïnteresseerd? Neem contact met me op: paul@lensink.org
Comments